چگونه تاتامی را تمیز کنیم؟ راهنمای کامل، عملی و تخصصی

1 — شناخت تاتامی و تفاوت‌های متریال (چرا اول باید بدانیم)

تاتامی‌ها معمولاً از مواد مختلف ساخته می‌شوند که رفتارشان در برابر آب و شوینده فرق دارد:

• EVA (Ethylene Vinyl Acetate): رایج در تاتامی‌های نرم و فومی. پایدار ولی حساس به حلال‌های قوی و حرارت بالا. معمولاً رنگ‌ها به خوبی جذب می‌شوند — یعنی برخی شوینده‌ها یا سفیدکننده‌ها ممکن است رنگ را خراب کنند.

• PVC / ترکیبی: در برخی مدل‌ها سطح پی‌وی‌سی روی فوم کشیده شده؛ مقاومت بیشتر در برابر آب ولی در برابر ساییدگی حساس است.

• فوم‌های مهندسی‌شده (چگالی بالا): در سالن‌های حرفه‌ای استفاده می‌شود؛ بعضی‌ها نفوذ کمتری برای مایعات دارند.

چرا مهم است؟ چون هر متریال تحمل دما، حلال و فشار متفاوت دارد. روش نامناسب می‌تواند رنگ، بافت یا حالت کشسانی تاتامی را خراب کند.

نکته سریع: همیشه قبل از هر روش تمیزکاری (به‌خصوص شامپو/حلال یا بخارشوی) یک آزمایش نقطه‌ای (Spot Test) در قسمت پنهان/لبه انجام بده — روش تست در بخش «تست سازگاری» پایین‌تر توضیح داده شده.

۲ — آماده‌سازی کفپوش تاتامی قبل از نظافت (گام‌به‌گام)

۱. فضا را خالی کن: هر وسیله روی تاتامی را بردار و اگر امکانش هست تاتامی‌ها را باز و جدا کن (برای تاتامی‌های تکه‌ای).
۲. جمع‌آوری گردوغبار: جاروبرقی با سری نرم یا جاروی دستی (مو نرم) برای برداشتن گرد و خاک سطحی. اگر مو یا پرز هست از رولر چسبی استفاده کن.
3. بررسی کلی: دنبال درزهای باز، ترک، برآمدگی یا نقاط جداشده باش؛ این‌ها را علامت بزن برای تعمیر بعد از نظافت.
4. آماده‌سازی محلول‌ها: از آب ولرم (نه داغ) و ظرف‌های مجزا برای هر محلول استفاده کن. دمای آب خیلی گرم ممکن است در برخی EVAها تغییر شکل بدهد.
5. تهویه: در محیط بسته پنجره باز کن یا فن روشن کن — برای خشک شدن سریع و تبخیر محلول‌ها.

۳ — نظافت روزانه (سریع، مؤثر و کم‌خطر) برای نگهداری تاتامی

هدف: حذف آلودگی‌های روزمره، جلوگیری از نفوذ عمیق لکه و کاهش بو بر روی کفپوش تاتامی کثیف یا آلوده شده .

ابزار لازم: جاروبرقی یا جاروی نرم، پارچه میکروفایبر، سطل، آب ولرم، مایع ظرفشویی ملایم یا شوینده pH-نیمه‌خنثی.

دستورالعمل:

1. گرد و خاک را با جارو برقی بردار.

2. 1 لیتر آب ولرم + 1 قاشق غذاخوری مایع ظرفشویی ملایم → هم بزن تا کف ملایم تشکیل شود.

3. پارچه میکروفایبر را داخل محلول بزن، خوب فشار بده تا خیلی خیس نباشد (نمدار).

4. سطح را با حرکت‌های کوتاه و یکنواخت تمیز کن. درزها را با برس نرم (مسواک قدیمی) تمیز کن.

5. با دستمال خشک یا پارچه نخی آب اضافه را بگیر و بگذار هوا خشک کند یا از پنکه استفاده کن.

نکته: برای جلوگیری از ایجاد رگه‌های آب، همیشه پارچه را مرتب آبگیری کن و به‌صورت خطی تمیز کن.

۴ — تمیزکاری عمیق (مرحله‌به‌مرحله، برای لکه‌های قدیمی و آلودگی‌های نفوذی)

هدف: خارج کردن آلودگی عمیق، چربی و آلودگی‌های جذب‌شده.

روش عمومی (عمقی، دستی):

1. جارو کشیدن → 2. پیش‌درمان لکه‌ها (بخش لکه‌ها را ببین) → 3. شستشو با محلول ملایم → 4. کِشیدن کف با برس نرم یا دستگاه اکسترکتور → 5. آب‌کشی موضعی با پارچه نمناک → 6. خشک‌کردن کامل با جریان هوا

محلول پیشنهادی عمومی (قابل اعتماد برای اکثر تاتامی‌ها):

• 4 لیتر آب ولرم + 1 قاشق غذاخوری مایع ظرفشویی ملایم + 1/2 فنجان سرکه سفید (اختیاری برای ضدعفونی و بوی بد).

• اگر از سرکه استفاده می‌کنی، بعد از شستشو یک آبکشی سطحی با پارچه نمدار انجام بده تا بوی سرکه کامل نماند.

نحوه اجرا:

• محلول را روی سطح نریز؛ پارچه را مرطوب کن و روی کفپوش تاتامی بکش. برای لکه‌های سرسخت از برس نرم استفاده کن.

• اگر دسترسی به اکستراکتور (wet vacuum) داری: بعد از شستشو، با اکستراکتور آب و کف را بگیر تا رطوبت تا حد ممکن کاهش یابد. این کار مخصوصاً برای باشگاه‌ها مهم است (کاهش زمان خشک شدن و خطر کپک).

• خشک‌کردن: پنکه یا دمنده در ارتفاع 30-50 سانتی‌متری و جریان هوا قوی، یا در فضای باز زیر سایه. از نور مستقیم آفتاب پرهیز کن زیرا می‌تواند رنگ‌ها را محو کند و در برخی فوم‌ها کشسانی را کاهش دهد.

  در ادامه با آموزش کامل چگونه تاتامی را تمیز کنیم؟ راهنمای کامل، عملی و تخصصی با نکات بیشتری را آموزش خواهیم داد

  

۵ — لکه‌ها: راه‌حل‌های تخصصی و قدم‌به‌قدم

قبل از هر روش، spot test (آزمایش نقطه‌ای) انجام بده: مقدار کمی از محلول روی ناحیه پنهان بزن، 24 ساعت منتظر بمان، رنگ و بافت را چک کن.

۵.۱ لکه‌های چربی/روغن

• مرحله ۱ (جذب اولیه): پودر جذب‌کننده مثل جوش‌شیرین یا تالک را روی لکه بپاش، 10–30 دقیقه بگذار تا روغن جذب شود، سپس با پارچه و برس نرم بردار.

• مرحله ۲ (شستشو): محلول آب ولرم + 1 قاشق چای‌خوری مایع ظرفشویی قدرتمند (به نسبت کمتر از محلول عمومی) — پارچه نمدار بزن و بکش.

• مرحله ۳ (آبکشی): پارچه نمدار با آب تمیز.

• هشدار: از حلال‌های قوی (استون، تینر) استفاده نکن — فوم را حل یا رنگ را از بین می‌برند.

۵.۲ جوهر، ماژیک یا خودکار (Ink / Permanent marker)

• ابتدا: با پاک‌کن یا یک پارچه خشک تا حد ممکن جوهر سطحی را بردار.

• روش معمول: پنبه آغشته به ایزوپروپانول 70% (الکل طبی) را خیلی آرام از لبه لکه به سمت داخل بکش. الکل معمولاً جوهر را از سطح بیرون می‌آورد.

• اگر جواب نداد: می‌توان محلول کمی قوی‌تر (ایزوپروپانول 90% یا پاک‌کننده مخصوص) تست کرد، اما قبلش spot test.

• هشدار: الکل می‌تواند باعث کمرنگ شدن رنگ سطح شود؛ همیشه تست کن.

۵.۳ رنگ، مداد رنگی، گواش

• خشک: برس نرم و جارو.

• مرطوب: محلول آب + سرکه یا شوینده ملایم و برس نرم.

• لکه‌های خیلی سرسخت: پاک‌کن ژله‌ای یا محصولات آمولیانت مخصوص، با احتیاط.

۵.۴ خون یا پروتئین‌های آلی

• فوری: با آب سرد شستشو بده (آب گرم باعث تثبیت خون می‌شود).

• روش عمیق: مواد آنزیمی (Enzyme cleaner) که مخصوص لکه‌های پروتئینی‌اند — طبق دستور تولیدکننده و spot test.

۵.۵ ادرار و بوی حیوانات

• مرحله ۱: جذب با حوله کاغذی یا پارچه نخی.

• مرحله ۲: محلول آب + جوش‌شیرین (پاشیدن و خمیر کردن) یا محلول آنزیمی برای تجزیه اوره.

• مرحله ۳: آبکشی و خشک‌کردن خوب.

• نکته: بوهای ارگانیک را با سفیدکننده از بین نبر؛ سفیدکننده ممکن است بوی شیمیایی شدید و خراب شدن سطح ایجاد کند.

۶ — کپک، قارچ و بوی بد: تشخیص و درمان

• تشخیص اولیه: لکه‌های سیاه/سبز یا بوی تند رطوبت.

• درمان خانگی ملایم: سرکه سفید رقیق (1 فنجان سرکه در 4 لیتر آب) — اسپری کن، 10–15 دقیقه بگذار، سپس با پارچه تمیز پاک کن و خشک کن. سرکه ضد قارچ است اما ممکن است رنگ را کمرنگ کند.

• گزینه قوی‌تر: آب اکسیژنه (3%) با احتیاط؛ برای لکه‌های کوچک قابل استفاده است اما ممکن است باعث سفیدشدگی رنگ شود — حتماً spot test.

• برای موارد شدید: نظافت حرفه‌ای یا تعویض قطعه ممکن است لازم باشد.

• پیشگیری: خشک‌کردن سریع، تهویه مناسب، کاهش رطوبت محیط (دِهومیفایر در انبارها/گرمخانه‌ها).

۷ — بخارشوی، اکستراکتور و دستگاه‌های حرفه‌ای: چه زمانی و چگونه؟

• بخارشوی (Steam cleaner):

  • مزیت: ضدعفونی بدون مواد شیمیایی.

  • ریسک: بخار داغ یا فشار بالا ممکن است فوم را تغییر شکل دهد یا چسب اتصالات را شل کند.

  • قاعده کلی: از بخار با دما و فشار پایین و فاصله مناسب استفاده کن؛ حتماً با تولیدکننده تاتامی یا spot test اطمینان حاصل کن.

• اکستراکتور (Extractor / Carpet Cleaner):

  • مزیت: شستشو و مکش همزمان → کاهش قابل‌توجه زمان خشک شدن.

  • مناسب برای باشگاه‌ها و فضاهایی با ترافیک بالا.

  • تنظیمات: فشار مکش بالا، ورودی آب کنترل‌شده و استفاده از شوینده‌های مخصوص (pH-نیمه‌خنثی).

• اسکرابر کف (Floor scrubber): معمولاً مناسب کف‌های سخت؛ برای تاتامی‌های حساس باید از سری‌های نرم و تنظیمات ملایم استفاده شود.

۸ — نکات ایمنی و چیزهایی که هرگز نکنید

• هرگز از حلال‌های قوی (استون، تینر، الکل غلیظ 95% برای کل سطح) بدون تست استفاده نکن.

• هرگز وایتکس (آب‌ژاول) غلیظ روی تاتامی‌های رنگی نریز — رنگ را پاک یا فوم را خراب می‌کند.

• هرگز خشک‌کردن توسط حرارت مستقیم یا تابش مستقیم خورشید برای مدت طولانی نکن.

• هرگز از برس سیمی یا ابزار زبر استفاده نکن — سطح خراشیده می‌شود.

• هرگز محلول‌ها را با هم قاطی نکن (مثلاً سرکه + وایتکس = گاز سمی!).

• قبل از استفاده از هر محصول جدید، spot test را فراموش نکن.

۹ — تعمیرات جزئی، درزها و نگهداری بلندمدت

• درزهای باز یا جداشدگی: از چسب مخصوص EVA یا چسب تماس (contact adhesive) استفاده کن. سطح را تمیز و خشک کن، چسب بزن و مطابق دستور تولیدکننده فشار بده تا بچسبد.

• لایه‌های بلند مدت ساییده‌شده: در صورت ایجاد شیارهای عمیق می‌توان با تکه فوم ترمیمی و چسب، پر کرد. برای ترمیم‌های بزرگ‌، تعویض قطعه بهتر است.

• جابه‌جایی دوره‌ای: در مکان‌هایی که ترافیک یک‌طرفه وجود دارد، تاتامی‌ها را دوره‌ای بچرخان یا جابه‌جا کن تا فشار یکنواخت شود.

• محافظت از نور: در فضاهایی که نور خورشید شدید است از پوشش یا کاور محافظ استفاده کن.

• برنامه نگهداری پیشنهادی:

  • روزانه: جارو و پاک‌سازی لکه‌های سطحی

  • هفتگی (مکان‌های پررفت‌وآمد): تمیزکاری سریع با پارچه نمدار

  • ماهانه: بازدید کامل و لکه‌زدایی هدفمند

  • فصلی/سالانه: شستشوی عمیق با اکستراکتور یا سرویس حرفه‌ای

۱۰ — تست سازگاری (Spot test) — پروتکل دقیق

1. یک قطعه کفپوش 5×5 سانتی‌متری در لبه یا پشت تاتامی انتخاب کن.

2. کمی از محلول مورد نظر را با گوشه پنبه یا پارچه روی آن بزن.

3. 10 دقیقه صبر کن و سپس پاک کن؛ 24 ساعت بعد به دنبال تغییر رنگ، تغییر بافت، ترک‌خوردگی یا بوی نامتعارف باش.

4. اگر مشکلی نبود، می‌توانی روش را روی بقیه سطح اجرا کنی.